De dilationibus et exceptionibus in iudicio precedentibus.

.a.¶ circa presentis legis materiam sicut oves erravimus, et quod deterius est, errorem nostrum non in usum proprie transtulimus, sed abusum verum, *quia quod* non ratione introductum est, sed errorem primum deinde consuetudine obtentum est in aliis personis, quibus similia contingunt, non optinet, ut ff. de le. et se. cons. quod non ratione . Mente huius legis secundum veritatem in civita , quod tenendum est, videamus. Casus talis est, precip. lex ista in omnibus causis sive civilibus sive criminalibus, publicis seu privatis, libellum de necessitate offerri. Et statim oblato libello litis contestationem sequi debere in libello excipit, nisi causa sit infra duos aug(ustales). In litis contestaione distinguit, quia in principalibus personis fit vel per negationem vel confessionem, in procuratoribus vel deffensoribus, per ignorancie verbum ponit formam accusationis et quando citatus se debebat presentare. An eo vero quod dicit 'litis contestatio statim sequi debere', excipit nisi exceptio dilatoria opponatur. Deliberatorias omnino aufert inducias, sed concedit alias inducias, ut est iuris. Precipit etiam reum, qui res inmobiles non possidet, cavere iudicio sisti per fideiussores, et hoc post triduum. Et post hoc omnia dicit, ut reus in loco iudicii super principali causa deliberet re[sponsurus, man]ifeste colligitur ex predictis, quod omnia que continentur, in lege ista recipiunt exceptionem: et hoc secundum iura, ff. de reg. iur. l. omnis diffinitio in iure . Error est ergo dicere quod in omnibus causis oblato libello statim debeat litis contestatationem sequi. Sic enim lex ista in multis contradiceret sibi ipsi; dicit enim oblato libello inducias dari, licet non deliberatorias. Item opponi exceptionem dilatoriam, que opponitur ante litis contestationem et infra triduum maxime declinatoria iudicii, ut i. de excep. l. exceptiones et l. si civiliter, et Kein Infol. offi. et C. de excep. l. p(enu)lt., et l. fi.. Item prestantur fideiussores post triduum iudicio sisti, quae cautio prestatur ante litis contestationem, ut ff. si quis taliter cautionibusl. si eum § qui iniuriarum et qui sat. cog. l. iul. et notatur in e. t. l. penult. § ult. secundum Azo. Qualiter ergo locum habebit quod hic dicitur, scilicet, quod oblato libello statim sequi debeat litis contestatio? Respondeo reus petebat inducias deliberatorias tantum, quas secundum iura vetera debebat habere, ut yff. de edendo l. i. et C. de lit. cont. aut. offeratur.. Item cum reus erat rerum immobilium possessor, nec cavere tenebatur iudicio sisti. Item cum nullam exceptionem dilatoriam opponebat: hec enim omnia contestationem litis differunt, ut hic dicit vel suis omnia plana esse, dic statim, infra triduum: et in hac significatione ponitur C. de advo. er. l. ult. C. de iud. et l. fi.. Ne removeat quod dicit, pridie ante futurus reus citari deberet, verum est enim quod uno die citandus est antequam debeat presentari, sed eo presentato locum habeant omnia supradicta.

.b.¶ quid si autem libellus quibus modis ponatur vel concipiatur, apud quos debeat offerri, a quo offeratur et cui, et in quibus causis offeratur, et que debeat continere libellum, utrum libellus possit mutari vel emendari, et quid sit eius effectus? Dic, ut notavit dominus R. in suo libello per diversos [._.] . G[uisandus de Rubo]

.c.¶ aliud erat olim veteri iuri, quia in causis civilibus libellus non erat necessarius, ut ff. de eden. l. i. § edere et Kein Info§ eum. qui nisi in conventione illustrium personarum, quo quidem casu libellus est necessarius, ut C. de dig. li. xii. l. quotieset hoc verum erat tam in civilibus causis, ut dictum est in criminalibus vero eodem veteri iure scriptura erat necessaria sive crimen erat privatus sive publicum // segue su f. 31v // quod etiam hodie nostris temporibus locum habet, ut l. presenti qua regula traditur, ut tam in privato iudicio, quam in publico, ubi quis criminaliter accusatur, offeratur libellus recte, ut hic et ff. de pri. delic. l. si quis et ff. de fur. l. penult. et ff. de accusat. et in scrip. l. libellorum, et C. qui accusar. non poss. l. qui crimen. Hodie in locum habet in civilibus causis regulariter, ut offeratur semper libellus, ut C. de lit. cont. aut. offeratur. Verum tamen fallit [cambio colonna] veteri et novo iure in civilibus et in criminalibus causis quibusdam, in quibus non desideratur libellus. Ecce enim breves sunt litis et maxime vilium causarum tractantur sine libello, ut in aut. de man. princ. coll. iii. § sit tibi quoque studium, que authentica est ibi posita C. de sen. ex per. reci. l. ult., et vilis causa intelligitur, que minor est duobus aureis, ut ff. de dolo l. si quis oleum in fi. et l. s. vel conmittitur hoc arbitrio iudicis, ut ar. ff. de iur. deli. l. i. Inspiciet enim iudex qualitatem personarum et cause quantitatem ar. ff. de transact. l. cum hii § sed et personarum et de usu. et a. l. plenum § i. Hodie autem iure novo domini imperatoris, que dicatur valde modica causa cavetur l. presenti, idest causa fuerit in duos augustales vel infra duos augustales, ut multi habent in qua causa non desideratur libellus. Item fallit regula ut offeratur libellis quando episcopus cognoscitur inter sibi subiectos clericos, ut in aut. ut clerici apud proprios ep. § i. Item fallit quando episcopus per fidem conprehendit fugientem accusationes enim contra eum ex non scripto audiuntur, ut in aut. coll. ii. ut iudic. sine quo suff. § necessitatem. Item secundum quosdam, si partes velint consentire, ut libellus non offeratur, ut in Kein Infoaut. generalis in fi., licet authentica illa aliter intelligatur. Item adducunt quidam alium casum C. li. xi. de nauf. l. de submersis, sed illa non facit ad causam nam ibi iudex debet cognoscere sine per libellum tamen interpelletur, et illud est causale sine plenaria interpellatione, idest contestatione facta, et causa plene examinata. Item fallit in crimine ambitus, ut C. de ambi. l. unica. Item fallit in crimine suspecti, ut ff. de sus. tu. l. ii. § non tantum . Item fallit in criminibus notoriis, ut c. de accusat. l. ea quidem. Item fallit secundum quosdam in levibus criminibus ut ff. de accusat. l. levia. Sed littera illa non facit non facit per hoc, quod dicit in talibus de plano cognoscendum. Est enim de plano intelligendum i(dest) // f. 32 r // summatim vel sine inquisitione vel aliter: de plano idest iudice non sedente pro tribunali. Nam licet de plano iudex adeatur, tamen libellus datur, ut Kein Infoff. ad l. iul. de adult. l. ii. miles § lex. Item fallit in omnibus criminibus in quibus quis sine accusatore quos dapnatur, ut in crimine lenocinii, ut ff. ad l. iul. de adul. l. ii § si publico . Sed potest responderi quod crimen erat in modum exceptionis oppositum, unde libellus non fuit ibi necessarius. Sed licet pena fuisset interposita, sicut contigit in crimine calupnie, nam ibi et iudex sine accusatione sententie tempore potest penam imponere, ut Kein InfoC. de calup. l. i. Idem est et in // cambio colonna // carta *fla.*/falsa et teste *sto.*/suspecto producto coram iust. nam et iudex punit sine accusatione , ut C. de probat. l. ult. et de test. l. nullum // 32v // . Sed quero cui sit offerendum libellus et utrum reo vel iudici. Responsa autem videtur velle quod ipsi reo sit offerendum ut aut. offeratur ei et hoc observatur in pluribus locis, melius tamen credo, quod libellus offeratur iudici et *postea* iudex faciet copiam parti et in aut. de litig. que est posita C. de licti. aut. litigiosa res est principaliter enim datur secondario parti iudici vel reo et est ratio si enim daretur libellus reo et non iudici illud sequeretur absurdum quod reus forte mutari libellum aut quid addere vel mutare vel emendare et sic possit esse dubium verum si iudex habet libellum apud se vel reus vellet committere malitiam non posset iudice ostendente libellum origi// cambio colonna //nalem sicut sepe de facto vidi hoc in iudiciis agitari.

.d.

.e.

.f.

.g.

o-o