Linke Glosse
-a ¶ Lex ista difert a lege, que est supra, de probat. inst. et test. l. ult. illa enim loquitur de probationibus faciendis a petitore tam super vero dominio, quam super quasi dominio vel presumpto. Hec autem super hiis, que probari debent a possessore. Sic ergo notabilem casum legis presentis: aut aliquis possidet feudum in civitate, vel castro demanii, et ad ipsum feudum dicit aliquos homines pertinere, aut possidet illos homines, quos ipse asserit esse suos. In primo casu, si de vero dominio contendat, probare debet omnia, que continentur in primo rubro , et predicta ult.idest l. s. de probationi; si vero de quasi dominio vel presumpto, quia possessio feudi, ad quidam (?) dicit homines pertinere multum facit pro eo, debet tamen tria probare: primo quod tempore felicium regum predecessoribus suis, qui ipsum feudum tenuerunt, tenuerint homines, et de feudo ipso aliquid tenuerint. secundo secundo homines, vel vassalli de quibus est questio et hodie aliquid tenent. In secundo casu, quia plus est ipsos homines possidere, de quibus est questio, quam feudum, probat duo tantum: scilicet primo quod predictis temporibus hominis ipsos, ipse ipse vel antecessores sui tenuerint: et quod eisdem temporibus ab ipsis vel predecessoribus suis, vel feudo, vel hereditagio suo tenuerint aliquid homines, de quibus est questio, et hoc intelligas in probatione quasi dominii, vel presumpti. In probatione autem veri dominii optinent, inferius dicta sunt, probationibus vero predictis honeratur possessor communi iur(e) dominii pro imperatore prima facie faciente.
-bHandschriftenindex korrigiert zu -b aus -a¶ dic circa constitutionem istam, ut nota Kein Infos(upra) de probat. l. fin.
-ckein korrespondierender Index im Haupttext¶ nota omnes per homines communi iure dominii faciente presumi idest prima facie ad imperatoris demanium pertinere.
-e¶ hoc pertinet ad probationem veri dominii . ´
-f) Nota qualiter probetur vassallagium, cum questio infertur a fisco contra barones, qui contendunt suos esse vassallos.
-g¶ s. de probatio. insti. l. probationum.
-h¶ que est s(upra), de probatio. l. fi.
-i¶ nota legis presumptioni standum esse donec presumptio, etiam facti, tollatur probatione s(upra) de alie. rerum in iud(icio) deduca. i.
-k¶ l. si dubitatio in verbo pertinere, vel inter utramque circa medietatem, vel per hoc probatur quasi dominium, vel presumptum.
-l¶ scilicet istius qui possidet vassallos
-m¶ Scilicet, homines, seu vassalli, de quibus est questio.
-n¶ subaudi deficientibus privilegiis, vel emptionalibus instrumentis.
-o¶ istud igitur non [est] illativum, sed inchoactivum.
Haupttext
De probatione per instrumenta publica super questione homagii. om.
om.
Si dubitatio -a aliqua super hominibus oriatur, quod eos cesariani nostri ad nostrum demanium pertinere -b contendant, possessores autem, qui feuda forte in civitatibus tenent vel hereditagia possident, ipsos ad feuda vel hereditagia sua asserant pertinere, formam huiusmodi volumus observari, ut omnes omnino ad nostrum demanium pertinere dicantur, communi iure dominii -c pro nobis prima facie faciente -d , quos possessor per privilegia -e -f , ut nostra lex -g sanxit -h , aut per emptionalia publica et autentica instrumenta ad se non probaverit -i pertinere -k ; vel felicium regum tempore, predecessorum nostrorum, predecessoribus suis, qui -l feudum ipsum tenuerint, iuraverint -m et de feudo suo tenuerint et hodie de feudo ipso inveniantur aliquid pro certo tenere. Duo -n igitur -o sunt necessario requirenda ad hoc, ut homines, quos aliquis in civitatibus et castris nostri demanii tenet, recommendatorum vel affidatorum iure ad nostrum demanium nequeant revocari, videlicet quod predictis predecessorum nostrorum temporibus homines ipsos ipsi vel antecessores sui tenuerint et quod eisdem temporibus ab ipsis vel predecessoribus suis de feudo vel hereditagio suo tenuerint aliquid, propter quod ipsorum homines merito censeantur.
Rechte Glosse
-d¶ ff. quod metus causa l. non est verisimile, ff. de contr. empt. l. si debitor § i. et C. qui adversus quos l. i, ff. de iure doct. l. nuptura. Sed tamen hec probatio transfert probationes de uno ad alium et durius honerat probationem actorem, cum aliter apertiores, ut C. de dolo. l. dolum . Hic apertissimas debet ostendere ideoque, nec sacramentum deferre propter talem presumptionem aliis probationibus deficientibus, ut ar. ff. de mino. l. iii. § i. in fi., et ut plene scias, dic presumptio alia iure et de iure, alia hominis, alia nature, alia facti. De prima habes de muliere tacite stipulata contra quam presumptionem non admittitur probatio, ut C. de rei ux. ac. l. i. in prin.. Idem in stipulatione abrogato, ut ff. de adopt. l. his verbis . ar., ad idem C. ad mac. l. ult.. Sed hanc appellant alii presumptionem legis et sic dicitur presumptio canonis, ut xi. questione, si qui clericorum, et Kein Infoiiii. dist. fruitatis. Hominis autem presumptio leges secundum quam, secundum canones est illa, de qua dicit in ff. non est verisimile, contra quam recipitur probatio nam et si quis habuerit malam famam secundum canones poterit se purgare. Nature dicitur presumptio, ut cum exheredendo filium meum presumitur enim contra me quod iniuste eum exheredaverim, et hoc propter naturam et imo heredes debent probare iustam causam exheredationis ut Kein InfoC. de inof. t(est). in aut. del.: non licet. Presumptio facti alia precedentis, alia subsequentis; precedentis, ut si semel calupniatus est, ut ff. de accu. l. si cui § is.; subsequentis, ut cum aliqui accusati fuerint adulterii quosdam depellebantur optentu proximitatis si post conveniant in nuptias presumuntur, -:. ut prius calupniasse, ut C. de adult. l. fi. Quid idem fere habes in aut. ut nulli iud. § si quis vero, que omnia notantur Kein Infoff. quod me. ca. super l. illa, non est verisimile secundus casus