Linke Glosse
Haupttext
De officio capitaneorum et magistrorum iustitiariorum.
Capitaneorum autem et magistrorum iustitiariorum officium tale erit: circuire
provincias sibi decretas et indicere sollempnes curias in locis et terminis, prout ea
melius videbitur expedire, cognoscere de magnis maleficiis videlicet per universitates
locorum, comites et barones publice perpetratis. Super illis etiam maleficiis cognitionem
suam impartiri debebunt, que presentibus ipsis in locis vel parum ante adventum
ipsorum contigerit perpetrari, ut tamen, si regionum iustitiarii sint presentes,
causas ipsas per eos sine mora qualibet audiri iubeant et finiri. Absentibus autem
iustitiariis, si periculum evidens in cognitionis dilatione previderint, conquerentes
audiant et diffiniant questiones. Alioquin, ut officialium ordo servetur, ad iustitiarium
primum, deinde ad magistros iustitiarios et demum in defectu omnium ad
magnam curiam nostram volumus proclamari.
Appellationes a sententiis inferiorum iudicum ad ipsos volumus interponi et ab
ipsorum sententiis ad nostram audientiam provocari. Ex generali etiam commissione
nostra specialiter eis facta committimus magistris iustitiariis antedictis, ut nobis circa
imperii nostri partes extra regnum agentibus appellationes a sententiis iustitiariorum
seu quorumlibet inferiorum iudicum ad nostram audientiam interiectas ipsi suscipiant
et, prout viderint, de iure decidant. Itaque nulli nostrorum fidelium liceat occasione
appellationis ad auditorium nostrum facte adversarios suos extra regnum expensis
et laboribus fatigare, nisi forsitan super crimine lese maiestatis vel super eo crimine,
de quo condempnatus vitam vel membrum amitteret vel forsitan exularet aut exilii
iudicio statum aut omnia bona sua vel maiorem partem ipsorum deberet amittere
condempnatus, appellationes ad nos contingeret interponi. Tunc enim in electione
esse volumus appellantis, utrum ad presentiam nostram adire voluerit
vel cupiverit ipsorum iudicium experiri.
Querimonias etiam, que fient contra iustitiarios regionum, secretos, camerarios,
castellanos, procuratores demaniorum nostrorum et alios officiales, audient et ex
officio suo ipsorum excessus et negligentias puniant et interdum defectum eorum
iuxta subscriptam formam, prout expedierit, supplere procurent.
Specialiter autem, si
castellanos vel procuratores demaniorum seu animalium nostrorum et custodes defensarum
nostrarum invenerint per fraudem aut manifestam negligentiam male sibi
commissa tractasse, ipsos capiant de personis et nobis significent transgressiones
ipsorum, ut inde fieri mandemus, prout nostro beneplacito residebit, ut
tamen castellanos de nostra conscientia restitutos de castris non amoveant sine causa.
Quorum aliquem si ex predictis causis removeri contigerit per eosdem, remoti delictum
et substituti nomen nobis significent seriatim, ut de substituto ipso aut de substituendo
alio man
datum de scrineo conscientie nostre procedat. Industriam, sollicitudinem
et diligentiam castellanorum et procuratorum nostrorum, quam in conservandis
et in edificandis castris et demaniis nostris habuerint, per ipsos celsitudini nostre
frequentius volumus intimari, ut quemadmodum iniustos et iniquos penis perfici, sic
bonos et iustos imperialibus premiis volumus decorari.
Predictis preterea capitaneis nostris iniunximus, ut si invenerint aliquem officialium
nostrorum per gratiam aut odium manifestum iustitiam detractasse seu pecuniam
aut ioectas, canes aut ancipitres aut aliquid aliud preter esculentum et poculentum,
quod ad plus duobus diebus semel in anno tantum sibi sufficiat, recepisse, ut tamen
a litigantibus nichil omnino nec esculentum recipiat, si de iurisdictione sua ab aliquo
litigante receperit, cum infamia privatus officio per ipsos bonorum suorum
omnium infiscatione multetur.
Ceterum si de aliis non litigantibus, qui tantum de
iurisdictione sua sint, officialis receperit aliquid, re accepta domino restituta in quadruplum
fisco nostro dampnetur. [Litigator autem, qui iudicem aliquem dando corruperit vel corrumpere promittendo voluerit, etiam si
bonam causam habebat, in ipsa succumbat. Hoc idem in eisdem capitaneis et magistris etiam iustitiariis, si circa praedictam prohibitionem
Nostram receperint aliquid, volumus observari. Et ut in talibus quibuslibet vel omnibus delinquendi materia subtrahatur, edicimus, ut
officialis13, cui in corruptelam sui promissionem fieri contigerit, promittentis nomen et promissionis etiam quantitatem et modum Nobis
vel alicui, per quem ad Nos notitia perveniat, studeat nuntiare14.]
1) iustitiariorum — discurrere: iustitiarii officium tale erit occurrere 2) verb. aus
regionis 3) non debere 4) significens 5) mandamus 6) quod ut 7) perfici
8) ioectas 9) ancipitres 10) pecculentum 11) ter 12) infiscatione
13) Carcani: officiales 14) Carcani: praecipimus nuntiari